top of page

Papatya

Asteraceae familyasından, genel görünümleri ve çiçekleri birbirine benzeyen çeşitli bitki türlerine, özellikle de Anthemis ve Matricaria cinslerinin üyelerine verilen ad. Bu her iki cinsin üyeleri de san tüpsü çiçekler ile san ya da beyaz dilsi çiçeklerden oluşan çiçek başlan ve parçalı yapraklarıyla dikkati çeker. Avrasya'ya özgü bir cins olan Anthemis 100 kadar otsu bitki türünü kapsar. Çoğu türü albenili çiçeklerinden ötürü süs bitkisi olarak yetiştirilir. Kimi türlerinden de tıbbi amaçlarla yararlanılır. Bunların başında anayurdu Orta Avrupa olan Alman papatyası (Anthemis nobilis) gelir. Başta Almanya, Belçika ve İngiltere olmak üzere çeşitli Avrupa ülkelerinde yaygın olarak tarımı yapılan bu kültür bitkisinin, yalnızca beyaz dilsi çiçeklerden oluşan katmerli çiçekleri vardır. Çiçeklerinden hazırlanan çaylar tonik ve antiseptik olarak, zeytinyağında bekletilerek hazırlanan biçimi ise romatizmaya karşı iltihap giderici olarak kullanılır. Ayrıca, özürlerinden saç şampuanları hazırlanır.

 

Anadolu'da bulunmayan bu türe karşılık, kendiliğinden yetişen 50 kadar Anthemis türü vardır. Bunların da halk arasında benzer kullanımlarına rastlanır. Trakya ve Kuzey Anadolu'da yaygın olan, yabani papatya, öküzgözü ya da sığır papatyası gibi adlarla anılan A. arvensis 30-40 cm yükseklikte, bir yıllık bir bitkidir. Trakya, Akdeniz ve Ege bölgelerinde sıkça rastlanan beyaz papatya (A. chia) san ortalı, beyaz çiçekler taşır. Halk arasında öbürlerine benzer biçimde ilaç olarak kullanılan, ayrıca kumaş boyamakta yararlanılan bu tür süs bitkisi olarak da değerlendirilir. Kötü kokulu çiçekleriyle ayırt edilen ye çok yaygın bir tür olan köpek papatyası (Â. cotula) gaz söktürücü, uyancı ve âdet getirici ilaç olarak kullanılır. Beyaz papatya gibi kumaş boyamakta kullanılan boyacı papatyası ya da san papatya (A. tinctoria) gösterişli sarı çiçeklerinden ötürü süs bitkisi olarak yetiştirilir. Matricaria türleri içinde en yaygın olanı, Avrasya'ya özgü olan ve mayıs papatyası ya da tıbbi papatya gibi adlarla da anılan adi papatyadır (Matricaria chamomilla). Yükseldiği 20-50 cm arasında değişen bu çok dallı bitkinin parçalı yaprakları ve kubbemsi bir çıkıntıya sahip san ortalı, beyaz çiçekleri vardır. Çiçeğin koni biçimli çiçek tablasının kesiti alındığında içinin boş olduğu görülür; bu da adi papatyayı öbür papatyalardan ayıran en tipik özelliktir. Halk arasında en yaygın şifalı bitkilerden biri olan adi papatya çiçekleri sıklıkla gargara halinde boğaz ağrılarına karşı kullanıldığı gibi, yara iyi edici, iştah açıcı, yatıştırıcı, gaz ve safra söktürücü, idrar artıncı olarak da kullanılır; ayrıca saç rengini açmak amacıyla da yararlanılır. Adi papatya gibi Anadolu'da yaygın olarak yetişen M. macrotis çoğu zaman adi papatyayla karıştırılır.

  • Facebook Social Icon
  • Twitter Social Icon
  • YouTube Social  Icon
  • Pinterest Social Icon
  • Instagram Social Icon
bottom of page